تحریم، فرصت یا تهدید؟ – جمهورآنلاین
جمهور آنلاین: تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران، اگرچه در ظاهر تهدیدی بزرگ به شمار می‌روند، اما با رویکردی صحیح و اتخاذ راهبردهای خلاقانه، می‌توانند به فرصتی طلایی برای تحول ساختاری اقتصاد کشور تبدیل شوند. اقدام اخیر ترامپ در اعمال فشارهای جدید، نقطه پایانی بر امیدهای واهی به توافقات یک‌طرفه بود و ما را از بلاتکلیفی خارج کرد. اکنون زمان آن رسیده است که مجلس شورای اسلامی با نگاهی بلندمدت، کشور را از وابستگی به فروش نفت خام رها کرده و مسیر توسعه مبتنی بر تولید و ارزش‌افزوده را ترسیم کند.
۱. تجربه تاریخی؛ از مصدق تا امروز
در دهه ۱۳۳۰، دکتر محمد مصدق با ملی کردن صنعت نفت، وابستگی ایران به بیگانگان را کاهش داد و پایه‌های استقلال اقتصادی را بنیان نهاد. امروز نیز مجلس می‌تواند با اتخاذ تصمیماتی مشابه، کشور را از سلطه اقتصاد نفت‌محور نجات دهد. پیشنهاد مرحوم عالی‌نسب در تولید بخاری‌های نفت‌سوز و جایگزینی مصرف داخلی نفت به جای صادرات خام، درسی ارزشمند برای شرایط کنونی است. اکنون نیز باید با استفاده از سیاست‌های هوشمندانه، سرمایه‌های داخلی و خارجی را به سمت پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و صنایع پایین‌دستی هدایت کنیم.
۲. پایان بلاتکلیفی؛ آغاز دوران خوداتکایی
یکی از ویژگی‌های مثبت سیاست‌های جدید آمریکا، پایان دادن به وابستگی به مذاکرات خارجی است. مجلس باید قوانینی وضع کند که با کاهش صادرات نفت خام، فرصت سرمایه‌گذاری داخلی را افزایش دهد. پیشنهاد می‌شود:
فروش نفت به قیمت ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر از نرخ فوب خلیج فارس به سرمایه‌گذارانی که در خاک ایران پالایشگاه و صنایع مرتبط ایجاد کنند.
تضمین ۱۰ ساله برای تأمین خوراک پالایشگاه‌های داخلی.
ارائه مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران در بخش صنایع پایین‌دستی.
۳. از تهدید تحریم تا فرصت توسعه صنعتی
تحریم‌ها هرچند ناعادلانه‌اند، اما در مواردی به خودکفایی و رشد داخلی منجر شده‌اند. تولید واکسن کرونا نمونه‌ای از این توانایی ملی است. با اتخاذ تدابیر مشابه، می‌توان در حوزه‌های دیگر نیز وابستگی به خارج را کاهش داد و صنایع داخلی را تقویت کرد.
۴. مدل پیشنهادی برای مقابله با تحریم‌ها
الف) جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی:
دولت باید تسهیلات ویژه‌ای برای سرمایه‌گذارانی که در حوزه‌های پالایش و پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کنند، ارائه دهد.
ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تأمین امنیت سرمایه‌گذاران و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران.
ب) جایگزینی صادرات نفت خام با تولید فرآورده‌های نفتی:
تجربه کشورهای موفقی چون چین و عربستان نشان می‌دهد که توسعه صنایع پالایشی، وابستگی به صادرات نفت خام را کاهش داده و ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کند.
ایران نیز می‌تواند با استفاده از تخفیف‌های مناسب برای فروش نفت به سرمایه‌گذاران داخلی، این مسیر را طی کند.
۵. نقش مجلس در تحقق این اهداف
اصلاح نظام بودجه‌ریزی: کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی و افزایش سهم مالیات (بردارا ئی‌های غیرمولد که اشتغالزا نیستند) و تولید در تأمین هزینه‌های کشور.
وضع قوانین شفاف برای جذب سرمایه‌گذاری: تدوین مقرراتی که امنیت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را تضمین کند.
حذف موانع بوروکراتیک: ایجاد فضای رقابتی و کاهش رانت در تخصیص منابع نفتی به صنایع داخلی.
نتیجه‌گیری
تحریم‌های آمریکا هرچند فشارهای اقتصادی ایجاد کرده‌اند، اما فرصتی طلایی برای تغییر رویکردهای اقتصادی کشور نیز فراهم کرده‌اند. مجلس شورای اسلامی، با اتخاذ سیاست‌هایی نظیر توسعه صنایع پالایشی، جذب سرمایه‌گذاری و اصلاح ساختار اقتصادی، می‌تواند از این تهدید، فرصتی برای توسعه پایدار کشور خلق کند. اکنون زمان آن است که نمایندگان ملت، همانند دوران ملی شدن صنعت نفت، تصمیماتی تاریخی اتخاذ کرده و اقتصاد ایران را از وابستگی به نفت خام نجات دهند. آینده ایران در گرو تصمیمات امروز مجلس است.
